Mantar
Deri hastalıklarında en çok rastlanan mantar, deride enfeksiyon oluşturma özelliğine sahip mikro organizmalardır. Cinsiyet ayırt etmeksizin her yaş grubunda görülebilmektedir. Mantarlar nemli, sıcak ve havasız ortamları sevdiklerinden dolayı yaz aylarında çıkma olasılığı fazladır. Aşırı terleyen kişilerde daha sık görülmektedir bu yüzden sporcularda, gençlerde görülme oranı artmaktadır. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerin ve diyabetik hastaların mantar enfeksiyonuna yakalanma riski daha fazla artmaktadır.
Vücudumuzun her tarafında çıkabilen mantarlar özellikle nemli ve hava almayan bölgelerinde çok sık görülmektedir. Örnek verecek olursak; ayak ve ayak parmak araları, kasıklar, koltuk altları olarak belirtebiliriz.
Mantarın bir çok çeşidi bulunmaktadır. Bu yüzden mantar çeşitleri nelerdir, mantar belirtileri nelerdir ve mantara karşı nasıl önlem almalıyız, mantar tedavi şekilleri nelerdir gibi sorularınızı cevaplamaya çalışacağız.
Mantar belirtileri egzamaya çok benzediğinden kendimizin ayırt etmesi imkansızdır. Bu yüzden aşağıda belirttiğimiz bölümün inceleyip hastalığınızın mantar mı egzama mı olduğunu teşhis etmesi gerekmektedir.
Mantar için Hangi Doktora Gidilir?
Aşağıda saymış olduğumuz belirtiler ve şikayetleriniz var ise mantar cilt hastalığı olduğundan randevu almanız gereken bölüm Dermatoloji (Cildiye) uzmanıdır.
Mantar Çeşitleri Nelerdir?
Ayak Mantarı (Tinea Pedis): Çok sık rastlanan bir mantar çeşididir. Nedenlerini sayacak olursak; ayakların yıkandıktan sonra iyice kurulanmayıp nemli bırakılması, ayağın uzun süre hava almadan ayakkabı içinde kalması, ayakkabı-çorap ve terliklerin ortak kullanımı ayak mantarına yol açar. Belirtileri; Kaşıntı, kızarıklık, kabarıklık, kaşıntıdan kaynaklanan kanamalar, kepeklenme ve soyulma görülebilmektedir. Koku da yapmaktadır. Tedavisi; mantar kremleri.
Tırnak Mantarı (Tinea Unguium): Tırnaklarda görülen mantar çeşididir. Daha çok ayak tırnaklarında bulunmakta olup sıklıkla ayak baş parmakta görülür. Ayak mantarı bulunan kişilerde görülme ihtimali yüksektir. Belirtileri; tırnaklar canlılığını yitirip renk değiştirerek sarımtırak bir renge bürünür, tırnaklar kalınlaşmaya başlar ve tırnak plağı ayrılabilir. Tedavisi; Oral antifungal ilaçlar. Gerekirse tırnak çekilebilir. Tedavi süresi 1 yılı bulabilir.
El Mantarı (Tinea Manum): Ellerde bulunan mantar çeşididir. Genelde ayak mantarına eşlik eder. Tedavisi; Ayak mantarında olduğu gibidir.
Saç mantarı (Tinea Capitis): Halk dilinde saç kıran olarak bilinen saç diplerinde oluşan genellikle ergenlik çağında görülen bir mantar çeşididir. Belirtileri; Bir veya birden fazla yuvarlak veya oval kepekli plaklar şeklindedir. Genelde hayvanlardan geçtiğinden hayvancılık ile uğraşan kişilerde sık görülmektedir. Tedavisi; sistemik antifungaller ilaçlar, oral ilaçlar, ketokonazol şampuanlar ile tedavi edilebilmektedir. Tedavi edilmediğinde kalıcı kelliğe yol açabilmektedir.
Tinea Versicolor tipi mantarlar: Genelde aşırı terleyen kişilerde yazın ortaya çıkan bir mantar çeşididir. Terleme, stres, yoğun spor yapıldığında ortaya çıkar. Belirtileri; Sütlü kahve veya beyaz yuvarlak deriden kabarık olmayan küçük lezyonlar şeklinde görülür. Tedavisi; Lokal veya ağızdan alınan ilaçlar ile tedavi edilir.
Tinea Barbae: Erkeklerin sakal bölgelerinde görülen mantar çeşididir. Tedavisi; Sistemik antifungal ilaçlar, antifungal krem ve losyonlar ile tedavi edilebilmektedir.
Vücut Mantarı (Tinea Corporis): Vücudun herhangi bir yerinde çıkabilen bu mantar çeşidi genellikle boyun, gövde, sırt bölgelerinde görülmektedir. Her yaş grubunda ortaya çıkabilmektedir. Belirtileri; Kahverengi beyaz yuvarlak lekeler üzerinde kepeklenme görülür. Hastanın rahatsız edici görüntü dışında bir şikayeti yoktur. Tedavisi; Mantarın şiddetine göre ya lokal antifungal ilaçlar ya da sistemik mantar ilaçları ile tedavi edilebilmektedir.
Vajinal Mantar: Kadınların çoğunda bulunan çeşitli nedenlerle ortaya çıkan vajinada bulunan mantar çeşididir. Belirtileri; Aşırı kaşıntı vardır. Genelde dış genital bölgede yanma hissi bulunur. Cinsel birliktelikte ağrı hissedilebilir. Beyaz peynirimsi akıntı olur. Tedavisi; Lokal ve sistemik etkili ilaçlar, fitil, krem ve antifungal ilaçlar ile tedavi edilebilir.
Mantar Hastalığına Karşı Alınabilecek Önlemler
- Ayakkabılar sık sık havalandırılmalı
- Çoraplar her gün değiştirilmeli ve 60 derecede yıkanmalı
- Ayaklar sürekli yıkanmalı, temiz tutulmalı
- Ayaklar parmak aralarına kadar iyice kurulanmalı
- Ayakların terlemesi önlenmeli
- Pamuklu çoraplar seçilmeli
- Çıplak ayakla dolaşılmamalı
- Çorap, terlik ve ayakkabı ortak kullanılmamalı
- Temizlik yaparken pamuklu eldiven kullanılmalı
- Pamuklu iç çamaşırlar seçilmeli
- Kişisel bakıma önem verilmeli
- Deri sürekli temiz ve kuru tutulmalı
- Sentetik giysilerden uzak durulmalı
- Aşırı terlemeden kaçınılmalıdır
Mantar Bulaşıcı mıdır?
Evet, mantar bulaşıcıdır. İnsandan insana ve hayvandan insana bulaşabilmektedir.
Mantar Tedavisi
Mantar teşhisi konulduktan sonra doktorunuzun vermiş olduğu ilaçları doktorunuzun kullanmanızı söylemiş olduğu zaman zarfı boyunca kullanmanız gerekmektedir, kaşıntı geçti diye ilaçları bırakmanız durumunda mantarın tekrar nüksetmesine sebebiyet vermiş olursunuz. Mantar tedavisi; mantar kremleri, oral tedavi (ağızdan tablet), spreyler, antifungal içeren şampuanlar ile tedavi edilebilmektedir. Bu şampuanların mantar hastalığı geçse de haftada 1 kez kullanılması tavsiye ediliyor.